اکثر مصالحی که در طبیعت یافت میشوند بعد از اعمال تغییرات روی آنها، به مصالح دیگر همچون سیمان(ترکیب آهک و خاک رس) تبدیل شده و در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند و گاها خود این مصالح صرفا با شکل گیری کوچک و جزئی در این صنعت قابل استفاده هستند. تغییر و ساخت مصالح قابل استفاده نیازمند تخصص و شناخت انواع مصالح ساختمانی می‌باشد. هنگام انتخاب مصالح می بایست با تمام ویژگی‌های مصالح آشنا بوده و برای ترکیب اینگونه مواد با هم بسیاری از عوامل ارزیابی و مورد بررسی قرار گیرند.
خواص مصالح ساختمانی
خواص مصالح ساختمانی به طور کلی به سه دسته تقسیم میشود.
۱- خواص فیزیکی
• ابعاد و اندازه مصالح، وزن، حجم، جرم، رنگ، و هر گونه اطلاعات مربوط به شکل و ظاهر مصالح
• میزان مقاومت در برابر آتش و حرارت
• میزان مقاومت در برابر یخ زدگی
• میزان نفوذپدیری آب در آنها
• میزان مقاومت در برابر رطوبت و هر گونه تغییر آب و هوایی
۲- خواص شیمیایی
• تاثیر اسیدها، بازها و حلال ها روی مصالح
• تاثیر نمک، روغن و آب روی مصالح
۳- خواص مکانیکی
• تغییر شکل مصالح بر اثر فشار وارد شده بر آنها و سایش
• تغییر شکل مکانیکی
• خاصیت چکش خواری، ضرب دیدگی و مقاومت در برارب عوامل کششی، فشاری، برشی و…
انواع مصالح ساختمانی پر کاربرد
در این مقاله قصد داریم شما را با انواع مصالح ساختمانی پر کاربرد آشنا نموده و برخی از خواص آنان را مورد بررسی قرار دهیم. بدیهی است که در صورت نیاز به توضیحات بیشتر حتما مقالاتی جداگانه و ویژه به هر یک از این مصالح تعلق خواهد گرفت.
۱- خاک
ساختمانی که ساخته میشود روی بستری از خاک مناسب بنا میشود لذا شناسایی خاک مطلوب از اولین ضروریات در ساختمان سازی می‌باشد.
خاک به عنوان یک تودۀ نامتجانس و نتیجۀ عمل فرسایش آب زدگی و هوازدگی دانه های کانی است که یا به صورت به هم پیوسته اند و یا به طور ضعیفی به یکدیگر چسبیده اند. این توده درون خود فضاهای خالی دارد که محتوی آّهوا یا مواد آلی با درصدهای متفاوتی است. هرچه مقدار مواد آلی خاک بیشتر باشد، خاک تیره تر میشود.
ضرورت استفاده از خاک را میتوان در قالب دو کاربرد مطرح نمود:
ر کاربرد اجباری: استفاده از خاک به عنوان بستر به عنوان زیرپی و بستری که ساختمان روی آن احداث میشود. همچنین برای زیرسازی جاده‌ها، زیر پایه پل‌ها و غیره.
• کاربرد اختیاری : در واقع کاربرد خاک به عنوان مصالح ساختمانی است. مانند ایجاد نمودن خاکریز پشت دیوارهای حائل، روسازی راه و فرودگاه ونیز ماده اصلی تهیه یک سری ملات های ساختمانی از جمله کاشی و سرامیک…
۲- سنگ
سنگ جز انواع مصالح ساختمانی طبیعی است که از کانی‌های مختلفی تشکیل شده است و جز مصالح فراوان، با دوام و ارزان است. در ساختمان سازی به منظور پی سازی، لاشه چینی و کرسی چینی، پله سازی و نیز در داخل و خارج ساختمان برای کف سازی، نما و غیره از سنگ‌ها استفاده میشود. از انواع سنگ‌ها میتوان به سنگ آهک، سنگ مرمر، سنگ گرانیت و غیره اشاره نمود. همچنین از فراورده‌های سنگ ، میتوان به شن و ماسه اشاره نمود که در ترکیب با مواد چسبنده، مصالح جدیدی همچون انواع ملاتها، موزائیک و غیره تهیه میشود.
سنگ ها را میتوان از منظر شکل، منشا و بر اساس معادن تقسیم بندی نمود. به طور مثال، سنگ‌ها را بر اساس شکل ظاهری میتوان به دو دسته کلی سنگ خام ( سنگ‌های رودخانه ای، کوهی، سنگ‌های لاشه و سنگ‌های لایه لایه) و سنگ‌های ساختگی ( قواره، دو تیشه، چند نما، چند وجهی و …) تقسیم نمود که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فرد و کاربردهای متفاوتی دارند.
۳- سیمان
سیمان ماده ای چسبناک و متشکل از مواد آهکی همچون سنگ آهک و موادی مانند رس و شیل است. عمده مصرف سیمان در ساختمان به عنوان ملات چسبنده و نیز اتصال دانه‌های سنگی به یکدیگر در تهیه بتن است. سیمان علاوه بر ساختمان سازی مانند دو مصالح ساختمانی بالا، در راه سازی و پل سازی نیز استفاده میشود. سیمان بخ طور کلی به سه دسته سیمان پرتلند( که خود شامل ۵ دسته می‌باشد)، سیمان رنگی و سیمان آمیخته تقسیم بندی میشود که هرکدام ویژگی‌ها و خواص مثبت و منفی منحصر به فردی دارند.
۴- گچ
گچ یکی از انواع مصالح ساختمانی پرکاربرد می‌باشد. علت این امر ارزان و در دسترس بودن این ماده می‌باشد. گچ بسته به روش تولید در صنایع مختلفی از جمله سرامیک سازی، شیشه سازی، پزشکی، کشاورزی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنگامی که گچ در آب حل میشود ابتدا مقداری منقبض شده سپس طی واکنش‌هایی منبسط میشود. قابل ذکر است که انبساط گچ روی سطوح بسیار اندک است و مقدار قابل توجه این انبساط قبل از اعمال آن روی سطوح انجام میشود. این عدم انقباض گچ روی سطوح باعث موقاومت گچ در برابر ترک خوردگی میشود.
یکی از مهم ترین استفاده‌های گچ، استفاده در صنعت ساختمان سازی است. در ساختمان سازی تقریبا ۷۵ درصد، از گچ برای سفیدکاری، تهیه ملات،گچ بری‌های تزئینی استفاده میشود. ار موارد دیگر استفاده از گچ در ساختمان سازی میتوان به استفاده در صفخات پیش ساخته سقف و دیوار، پیاده کردن نقشه روی زمین و غیره اشاره نمود.
۵- آهک
آهک یکی از انواع مصالح ساختمانی است که از حرارت دادن سنگ آهک که جز کربنات‌های کلسیم هستند، به صورت رسوبی ساخته میشود. از جمله کاربردهای آهک، تهیه ملات‌های ساختمانی به ویژه ملات‌های سیمانی است. افزودن آهک به ملات‌های سیمانی دارای مزایای زیر می‌باشد:
• کاهش نفوذپذیری در مقابل آب و رطوبت
• چسبندگی بیشتر ملات به مصالح
• کاهش شوره زدگی
• روشن تر شدن رنگ ملان
• افزایش قابلیت نگه داری آب در ملات در نتیجه خمیری شدن
علاوه بر موارد ذکر شده در بالا و بیان ویژگی های مثبت استفاده از آهک به ویژه در ملات‌های آهکی، میبایست به یکسری نکات در هنگام استفاده از این ملاتها توجه نمایید.
• به دلیل اینکه سرما باعث میشود ملات‌های آهکی دیرتر سخت شوند، استفده از آنها در مناطق سردسیر توصیه نمی‌شود.
• این ملاتها نسبت به ملات‌های سیمانی، پس از خشک شدن انقباض کمتری دارند و یک مزیت مثبت محسوب میشود.
• این گونه ملاتها نباید در تماس مستقیم با فلزات قرار گیرند.
• و در کل باید بدانید که در صورتی که آهک مدت طولانی بدون مصرف باقی بماند، میبایست برای استفده مججد مئرد آزمایش کیفی قرار گیرد.
۶- آجر
شکل ظاهری و رنگ و بافت آجر باعث شده است بنایی که توسط آن ساخته میشود جزئی از طبیعت محسوب شود و گرمای خاصی به بافت آن منطقه می‌دهد. همچنین به دلیل داشتن ویژگی‌های مطلوبی باعث شده بتوانند از آن در مراحل اولیه ساختمان سازی تا مراحل پایانی نیز استفاده کنند. از مهم ترین استفاده‌های آجر میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
• استفاده در پی سازی و دیوار به علت مقاومت بالا در برابر فشار
• استفاده در تیغه چینی و نماسازی
• استفاده در کف سازی به سبب مقاومت بالا در برابر سایش
• ساخت پله و غیره