آجر انواع مختلفی دارد و هر کدام برای مصارفی خاصی در ساختمان و عملیات ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرد. آجر فشاری، آجر ماشینی، آجر سفالی، آجر لعاب دار، آجرنسوز و دیگر آجرهای موجود در بازار از انواع آجرهای پرکاربرد هستند که هر کدام به نوبه خود دارای انواع مختلفی هستند و برای سازه های مختلف با شرایط مختلف سازه به کار می روند.
در این میان، آجرهای ماشینی یکی از پرکاربرد ترین انواع آجر در صنعت ساختمان سازی است که در ادامه به شرح مختصری پیرامون آن می پردازیم.
آجر ماشینی چیست؟
آجر ماشینی که به آجر سوراخ دار نیز شهرت دارد، یکی از پر کاربرد ترین آجرهای مصرفی در ساختمان سازی و نمای ساختمان می باشد که بر روی سطح بزرگتر خود ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطر ۱/۵ تا ۲ سانتیمتر داراست. این آجرها در بازار ایران به آجر های هشت یا ده سوراخه ماشینی نیز معروف اند.
در استاندارد شماره ۷ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، سوراخ های موجود در آجر ماشینی می بایست تمام ضخامت آجر را طی نموده و سطح مقطع مجموع سوراخ ها نیز نباید بیشتر از ۲۵ درصد سطح بزرگ تر آجر باشد. طبق این قانون، فاصله سوراخ ها از لبه آجر و فاصله سوراخ ها از یکدیگر در هر بعد آجر نباید کمتر از ۳۰ درصد طول همان بعد باشد. استاندارد فوق ویژه آجرهای ماشینی است و نشان دهنده یک آجر ده سوراخه استاندارد می باشد.
علت وجود سوراخ های موجود در این نوع آجر، این است که در هنگام دیوار چینی ملات به طور عمودی در آجر نفوذ کند و این امر به نوبه خود باعث استحکام بیشتر و قوی ت دیوار شود. استفاده از آجر ماشینی در ساخت دیوار های حمال بسیار پر کاربرد است. به این دلیل که می توان به وسیله سوراخ های موجود در سطح آجر آن را با میلگرد، مسلح کرد و این امر یک ویژگی مثبت این نوع آجرها نسبت به آجرهای دیگر به شمار می آید.
با این حال توجه داشته باشید که آجر های ماشینی گوشه های گونیا تری نسبت به آجرهای فشاری دارد و به دلیل تردتر بودن نمی توان مانند آجر فشاری از آن ها استفاده کرد. همچنین آجر های ماشینی قابلیت جذب ملات کمتری نسبت به آجرهای فشاری دارند. از این رو می بایست متناسب با نوع سازه و موارد استفاده به انتخاب بین هریک از آجرهای ماشینی یا فشاری پرداخت. به طور کلی از آجرهای ماشینی در ساخت طاق ضربی استفاده نمی شود ولی در ساخت دیگر فضاها در ساختمان سازی بسیار پر کاربرد است.
نحوه تولید آجر ماشینی
آجر ماشینی در نقاط مختلف دنیا به روش های مختلفی تهیه و عرضه می شود. آجر ماشینی در ایران به روش سنتی یا گل نرم، در جنوب آمریکای شمالی و آمریکای مرکزی به روش گل سفت و در کشور های صنعتی و پیشرفته نیز به روش رس خشک تهیه می شود.
• روش گل نرم
همان طور که شنیده اید، روش گل نرم در ایران رواج دارد و یک روش سنتی برای تهیه آجر می باشد. برای تهیه آجر ماشینی به روش گل نرم، در گودالی به عمق ۲ و قطر ۲٫۵ تا ۳٫۵ متر به مدت ۲۴ ساعت خاک رس خیسانده می شود سپس گل به دستگاه قالب زنی وارد شده، پس از قالب زدن خشت ها را خشک می کنند و در نهایت در کوره موجود می پزند تا به شکل آجر ۱۰ سوراخ به دست آید.
• روش گل سفت
همان طور که در بالا گفته شد تولید آجر ماشینی به روش گل سفت در جنوب آمریکای شمال و آمریکای مرکزی رواج دارد. این روش با وجود تفاوتی اندک، همانند روش قبل است. تفاوت روش گل سفت با گل نرم در این است که در این حالت آب کمتری به رس اضافه می شود و گل سفتی تشکیل می شود. به طور کلی تولید آجر به دو روش بالا جز روش های سنتی محسوب می شوند.
• روش رس خشک
روش رس خشک یک روش صنعتی،مدرن و امروزی می باشد. در این روش خاک رس حدود ۱۰ درصد رطوبت دارد و آب آن در حدی نیست که رس را به گل تبدیل کند. بنابراین در طی تولید آجر ماشینی به این روش خاک را درون قالب های از پیش بخار داده شده می ریزند سپس درون کوره مربوطه گذاشته تا پخته شود. دلیل بخار دادن به قالب ها این است که رطوبت نسبی ۷ تا ۱۰ درصدی ایجاد شود تا در هنگام پخت ذرات رس بهتر به هم بچسبند و آجر بهتر و مستحکم تری درست شود.
مزایای استفاده از آجر ماشینی
– به دلیل وجود سوراخ های آجر ماشینی، دیوار یا سازه ساخته شده توسط آن از استحکام بالاتری برخوردار است.
– علاوه بر استحکام بالا، این مصالح ساختمانی از وزن کمتری نسبت به آحر فشاری برخوردارند.
– آجر ماشینی به دلیل داشتن سوراخ هایی در خود، قابلیت مصلح شدن دارد و همان طور که گفته شد می توان در ساخت دیوار های حمال ار این آجرها استفاده کرد.
– آجر ماشینی ضد اسید بوده و علاوه بر این تخلخل یا پوروسیتی کمی دارد و آب کمی جذب می‌کند.
– این نوع آجر در مقابل زلزله مقاومت بیشتری نسبت به آجر فشاری داشته و پرکاربرد تر است.
کاربرد های آجر ماشینی
مانند هر آجر دیگری از این نوع آجر هم می توان در ساخت دیوار های مختلف استفاده کرد. دیوار هایی که با استفاده از این آجر ساخته می شوند، از نظر استحکام نسبت به آجر های فشاری مقاوم تر بوده و در عین حال سبک تر هستند. از این آجر در ساخت انواع سازه ها متناسب با دیگر مصالح ساختمانی استفاده می شود. امروزه از آجر های ماشینی جهت استفاده در نمای ساختمان نیز استفاده فراوان می شود.